Kuruluşundan 1850’li yıllara kadar Osmanlı Devletinde bir belediye örgütlenmesi yoktu, belediye hizmetleri vakıflar eliyle yürütülmekteydi.
Devletin Batılı tarzda örgütlenmeye yönelmesinin ardından, 13 Haziran 1854 yılında yayınlanan nizamname ile İstanbul’da esnafın düzenini sağlamak, şehir olmanın gerektirdiği intizam ve nizami sağlamak gibi bazı belediye hizmetlerini yürütmek üzere İstanbul Şehremaneti kuruldu.
1857 yılında İstanbul 14 Belediye dairesine bölünerek, Altıncı Daire-i Belediye adıyla Beyoğlu ve Galata semtlerinde ilk belediye uygulamaları başlatılmıştır.1864 tarihinde yayımlanan Vilayet Nizamnamesi ile kentin bayındırlığı, altyapı inşası, temizlik, aydınlatma, narh, çarşı ve pazar işleri, itfaiye gibi konularda yetkili olmak üzere belediye meclislerinin kurulmasına karar verilmiştir.
İstanbul’da belediye teşkilatı kurulması yolundaki çalışmalar devam ederken 1868 yılında bir talimat ile taşrada de belediye teşkilatı kurulması öngörülmüştür.1870 tarihli ‘’ Yönetim-i Umumiye-i Vilayet Nizamnamesi’ ’ne göre vilayet, sancak ve kaza merkezlerinde birer belediye teşkilatı kurulması gerekmektedir.1876 Anayasası’na göre hazırlanan ‘’ Vilayet Belediye Kanunu’’ da her şehir ve kasabada bir belediye teşkilatı bulunmasını ve belediyenin başkan, belediye meclisi ve cemiyet-i belediye olmaz üzere üç organdan oluşmasını öngörmüştür.
Cumhuriyet kurulduktan sonra, dönemine göre oldukça ileri hükümler içeren 1930 tarihli ve 1580 sayılı Belediye Kanunu çıkarılmış ve 74 yıl uygulamada kalarak Türkiye’de modern anlamda mahalli idarelerin gelişmesine temel oluşturmuştur.5393 yeni Belediye Kanunu, mahalli idareler alanında gelişmiş ülke örnekleri de dikkate alınarak ve demokratik ve özerk yerel yönetim ilkeleri benimsenerek hazırlanmış ve uygulamaya konulmuştur.
Trabzon’da belediyenin tam olarak ne zaman kurulduğuna ilişkin bir karar veya belge bulunmamaktadır. Ancak 1869 yılında çıkarılan Trabzon İl Yıllığında (Salname-i Vilayet-i Trabzon) belediye yönetimine de yer verildiği görülmektedir. Osmanlı Yönetimi tarafından 1868 yılında bir talimat ile taşrada da belediye teşkilatı kurulmasının kararlaştırılması ve Trabzon’un aynı yıl vilayet olması Trabzon Belediyesinin 1868 yılında kurulduğuna dair güçlü işaretlerdir.
2014 yılına kadar il belediyesi statüsünde hizmetlerini Trabzon Merkezinde yürüten Trabzon Belediyesi, 30 Mart 2014 tarihinden itibaren Büyükşehir Belediyesi statüsü kazanarak, sorumluluk alanı tüm il sınırlarını kapsayacak şekilde genişletilmiştir.
Burada yer verilen belediye başkanları salnamelerden alınmış olup; salname çıkarılmayan yıllardaki belediye başkanlarının sadece bir bölümünün ismi tespit edilebilmiştir.
