Ayasofya Camii

Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon’u fethini takiben yapı camiye çevrilmiş ve vakıf eser olmuştur. Ayasofya, yüzyıllar boyunca şehri ziyarete gelen seyyah ve araştırmacıların ilgisini çekmiştir. Trabzon üzerine anlattıkları ile ünlü Evliya ÇELEBİ (1648), Pitton de Tournefort (1701), Hamilton (1836), Texier (1864), Trabzon Şakir Şevket (1878) ve Lynch (1893) yapıya önem veren kişiler arasındadır.

1864 yılında harap durumda olan camiinin Bursalı Rıza Efendi’nin teşvikleri ile yeni baştan onarıldığı bilinmektedir. 1’inci Dünya Savaşı yıllarında sırası ile depo, hastane, daha sonraları yine camii olarak kullanılmıştır. 1958-1962 yılları arasında Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Edinburg Üniversitesinin işbirliği ile restore edilerek 1964 yılında da Müze olarak ziyarete açılmıştır.

Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün, yapının Fatih Sultan Mehmet Vakfı’na ait olduğu gerekçesiyle açtığı dava, 2012 yılında sonuçlandı ve Ayasofya Müzesi Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne devredildi. Bu devrin ardından cami olarak kayıtlara geçen ve freskleri asma tavan ve özel perdelerle koruma altına alındı. Ayasofya’da 28 Haziran 2013’te yıllar sonra ilk kez namaz kılındı, 2013 yılı Temmuz ayı başında da ilk cuma namazıyla cami resmen ibadete açıldı.

Ahi Evren Dede Camii

Ahi Evren Dede, Orta Asya’dan Trabzon‘a gelen Türklerin bölgeye yerleşmesine, meslek sahibi Türklerin yüksek kalite ve standartta mal ve hizmet üreterek gayrimüslim esnaflarla rekabet etmesine ve bölge halkının Türk-İslam kültürünü tanımasına öncülük etmiştir. Ahi Evran Dede, Orhan Gazi zamanında İslam’ı yaymak için gelmiş olan Ahilerin gönüllü İslam tebliğcisidir. 1461 yılındaki Trabzon‘un fethine zemin hazırlamış beş evliyadan birisidir. Kaynaklara göre Ahi Evran Dede Miladi 1351 yılında 67 yaşında şehit edilmiştir. Kabri zamanla kaybolmuş ancak sonradan bir ceviz ağacının altında Hacı Hakkı Baba tarafından manevi olarak tespit edilip alınarak adına yaptırılan türbeye nakledilmiştir. Trabzon Boztepe Mahallesinde, kente hakim bir konumda bulunan cami ve türbenin yapıldığı tarih tam olarak bilinmemektedir. Türbe, Ahi Evren Dede Cami adı ile anılan camiye bitişik olarak inşa edilmiştir. Hiç kuşkusuz, bugünkü caminin yerinde dergâh, cami ve türbe bulunuyordu. Ancak şekilleri hakkında hiçbir bilgi olmayan bu yapı topluluğunun yerine, aynı ismi taşıyan cami yapılmıştır. Günümüze ulaşan Ahi Evren Dede Camisi ve Türbesi ise II. Abdülhamid’in gönderdiği 900 altınla Trabzon Valisi Kadir Paşa tarafından hicri 1305 (1887) yılında yaptırılmıştır.

Gülbahar Hatun Camii

Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim tarafından, annesi Gülbahar Hatun adına, 16’ıncı yüzyılın ilk çeyreğinde (1514), Orta Hisar’ın batısında, Zağnos Köprüsü’nün yakınında külliye içerisine yaptırılmış bir camidir. Külliyede, cami ve türbe ile beraber inşa edilen imaret, medrese, hamam ve mektep kalıntıları günümüze kadar gelememiştir.

Ortahisar Fatih Camii

Trabzon’un Ortahisar mevkiinde bulunmaktadır. Yapı, Altınbaşlı Meryem Kilisesi (Chrysokephalos) olarak adlandırılmıştır. Roma İmparatoru Constantinus’un yeğeni Hannibalianus tarafından yapıldığı sanılmaktadır. Çeşitli onarım evrelerinden geçmiştir. 1461 yılında cami olarak kullanılmaya başlanmıştır.

İskender Paşa Camii

Kare planlı Cami, 1529 yılında, Trabzon Valisi İskender Paşa tarafından Taksim Meydanı’nda yaptırılmıştır.

Çarşı Camii

Trabzon’un en büyük camilerinden biri olup, Çarşı Mahallesi, Kemeraltı mevkiinde yer alır. 1836 yılında Trabzon’da valilik yapmış Hazinedarzade Osman Paşa tarafından yaptırılmıştır. Yapıda muntazam bir taş işçiliği göze çarpar.

Yeni Cuma Camii

Yapım tarihinin 14’üncü yüzyıl olduğu kabul edilmektedir. 13’üncü yüzyılda, yapının yerinde yine aynı isimle bazilikal bir kilise yer almaktaymış, bu kilise daha sonra haç planına dönüştürülmüş. Yapı, Trabzon’un fethinden sonra cami olarak günümüzdeki şeklini almıştır.

Hüsnü Göktuğ Paşa Camii

Çömlekçi Mahallesi’ndedir. 15’inci yüzyılda Cenevizlilerin yaptırdığı tahmin edilmektedir. Trabzon’un fethinden sonra kilise olarak kullanılmaya devam edilmiş olup, 1953 yılında Trabzon Valisi Hüsnü Göktuğ tarafından onarılarak camiye dönüştürülmüştür.

Erdoğdu Bey Camii

Yapım tarihinin 14’üncü yüzyıl olduğu kabul edilmektedir. 13’üncü yüzyılda, yapının yerinde yine aynı isimle bazilikal bir kilise yer almaktaymış, bu kilise daha sonra haç planına dönüştürülmüş. Yapı, Trabzon’un fethinden sonra cami olarak günümüzdeki şeklini almıştır.

Mihrap nişinin mukarnaslı bir kavsarası vardır. Köşeliklerde birer gül bezek ile üst kısımda yazı kuşağı yer alır. Burada bulunan H.1317, M.1899 tarihi caminin son onarımına aittir. Minber ahşap olup sade bırakılmıştır.

Kudrettin Camii

Esentepe Mahallesi’ndedir. 14’üncü yüzyılda St. Philip’in adına yaptırılmıştır. Daha sonra cami olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Molla Siyah (Nakip) Camii

Pazarkapı Mahallesi’nde yer almaktadır. Aziz Andrea’ya ithafen 5’inci veya 6’ıncı yüzyılda inşa edilmiştir. Trabzon’un fethinden sonra cami olarak kullanılmaya başlanmıştır.